تعریف و ضرورت لرزه‌گیرهای خطوط فشار قوی

لرزه‌ گیر یا دمپر (Vibration Damper) تجهیزی است که روی هادی‌های خطوط انتقال برق فشار قوی نصب می‌شود تا ارتعاشات ریز (Aeolian vibrations) ناشی از باد و تلاطم جریان هوا را جذب کرده و از خستگی فلز هادی جلوگیری کند. این ارتعاشات با فرکانس بالا (10–200 هرتز) و دامنه کم (کمتر از ±10 میلی‌متر) به‌مرور می‌توانند منجر به شکست زودرس یا شلی اتصالات شوند.

انواع لرزه گیر

هایپر صنعت فامکو ارائه دهنده انواع لرزه گیر ها به شرح زیر می باشد:

• لرزه گیر آکاردئونی
• لرزه گیر فلزی
• لرزه گیر خرطومی-فلزی
• لرزه گیر لاستیکی (غیر فلزی)

لرزه گیر آکاردئونی مهار دار

نوع آکاردئونی که یکی از انواع لرزه گیرهای فلزی صنعتی می باشد که موجب کاهش ارتعاشات زاویه ای، محوری و جانبی در خطوط لوله می شود. یکی از مهمترین اجزاء در طراحی لرزه گیر آکاردئونی، بلوز است. جنس بلوز، میزان انعطاف آن، ضخامت، شکل بلوز و تعداد پره های آن قابل تغییر بوده و روی کارایی این قطعه تأثیر می گذارد. لرزه گیر آکاردئونی شامل لوله، فلنج، غلاف داخلی، چرخ تنظیم کننده و پایه نگه‌ دارنده چرخ‌ ها و اجزای دیگری است.

مزایای لرزه گیر آکاردئونی

• نوع اتصال فلنجی و پیچ و مهره
• مقاومت بالا در برابر دما و فشار بالا
• استفاده از پره در طراحی

لرزه گیر فلزی

بدنه این نوع از لرزه گیر ها، از جنس فلز و آلیاژ های آن می باشد که مقاومت بیشتری نسبت به سایر لرزه گیر ها دارند. گستره کاربرد این نوع لرزه گیر ها در صنایع پتروشیمی و کارخانجات بزرگ صنعتی بسیار زیاد است. لرزه گیر های فلزی ارتعاشات و همچنین فشارها و دماهای وارده را تحمل می کنند که همین امر سبب کاهش خسارت و آسیب به لوله ها می باشد. به همین دلیل از آنها در صنایع نفت و پتروشیمی بیشتر استفاده می شود. اتصال لرزه گیر های فلزی به صورت جوشی، فلنجی و دنده ای می باشد. اتصال فلنجی به راحتی قابل تعویض است، اتصال جوشی آب بندی مناسبی دارد و اتصال دنده ای قابلیت حذف ارتعاشات را در جهات مختلف عمودی و افقی و زاویه ای دارد.

انواع لرزه گیر فلزی

• فلزی مهاردار
• خرطومی فلزی
• فنرهای فشاری
• مهاردار زاویه ای
• فلنج دار، جوشی
• یک لایه، چند لایه

لرزه گیر های خرطومی فلزی

به دلیل انعطاف پذیری بالای لرزه گیر های خرطومی فلزی از آنها می توان در شکل ها و زوایای مختلف استفاده کرد. لرزه گیر خرطومی فلزی نیاز به فضای نصب کمتری نسبت به سایرین دارد. همچنین این لرزه گیر ها خودشان در کاهش میزان لرزش های سیستم موثر بوده و به همین جهت، برای حذف لرزش ها و کاهش ارتعاشات سیستم دیگر نیازی به تجهیزات تقویت کننده و پشتیبان نخواهد بود.

لرزه گیر لاستیکی لوله

لرزه گیر های غیر فلزی که به لرزه گیر لاستیکی نیز معروف اند باعث کاهش و حذف ارتعاشات و تنش ها می شوند و همچنین برای جذب ارتعاشات دمایی همچون انبساط و انقباض در خط لوله کاربرد دارند. لرزه گیر های غیر فلزی یا لاستیکی بیشترین کاربرد را در میان کل لرزه گیرها دارند. ساختار بدنه لرزه گیر های لاستیکی از لاستیک و فلز می باشد که دما و فشار کمتری نسبت به لرزه گیر های فلزی تحمل می کنند. حداکثر دمای تحملی لرزه گیر های لاستیکی 90 درجه سانتیگراد و حداکثر فشار تحملی 16 بار است.

انواع لرزه گیر لاستیکی

• خرطومی، مهاردار
• یو نیورسال
• اتو کلاو
• دستگاه لرزاننده
• بلا دری مهاردار
• بلا دری مقاوم و انعطاف پذیر در برابر حرارت

کاربرد لرزه گیر لاستیکی لوله

• صنایع برودتی و حرارتی
• خطوط لوله
• صنعت آب و فاضلاب
• نیروگاه های برق

مزایای لرزه گیر لاستیکی

• قابلیت انعطاف پذیری بالا
• وزن سبک
• بیشترین کاربرد این لرزه گیر ها استفاده در پمپ ها است.
• نحوه اتصال به صورت فلنجی
• قابلیت حذف ارتعاشات را در جهات مختلف عمودی و افقی و زاویه ای
• مقاومت در برابر تنش های الکتریکی
• عدم نیاز به واشر و درزبند
• جلوگیری از اتلاف حرارت

اجزاء و عملکرد

مکانیزم کار به این صورت است که ارتعاش هادی باعث حرکت نوسانی وزنه‌ها می‌شود. به‌واسطه این حرکت، انرژی ارتعاش گرمایی شده و از دامنه نوسانات هادی کاسته می‌شود.

معیارهای انتخاب و نصب

• طول دهانه (Span)
  کوتاه‌تر بودن دهانه، نیاز به لرزه‌گیر با وزن کمتر و فاصله نصب بیشتر دارد.
• نوع و ضخامت هادی
  هادی‌های آلومینیوم یا AAC به دلیل جرم کمتر، فرکانس ارتعاش بالاتری دارند.
• سرعت و جهت غالب باد
  در مسیرهایی با باد تند و جهت‌گرفتگی ثابت، انتخاب دمپرهای مارپیچی یا گوه‌ای اولویت دارد.
• فاصله نصب
  معمولاً 1/4 تا 1/3 طول دهانه از هر پایه، یک دستگاه نصب می‌شود.

مزایا و محدودیت‌ها

مزایا

• افزایش طول عمر خستگی هادی
• کاهش هزینه‌های نگهداری و تعویض زودهنگام
• نصب و تعویض نسبتاً ساده

محدودیت‌ها

• افزایش وزن هادی و پایداری مکانیکی
• نیاز به آوردن تجهیزات نصب در ارتفاع
• کارایی کمتر در بادهای متغیر و زوایای گوناگون (بسته به نوع دمپر)

نکات نگهداری

• بازرسی سالیانه برای بررسی خوردگی وزنه و شل‌شدگی بست‌ها
• تعویض دمپرها پس از ۵–۷ سال یا پس از مشاهده افت محسوس در کارایی
• تمیزکاری و روان‌کاری بست‌ها در محیط‌های آلوده یا ساحلی

تفاوت لرزه گیر و ضربه گیر در چیست؟

ممکن است در ذهن شما تفاوتی بین لرزه گیر و ضربه گیر وجود نداشته باشد ولی قابل ذکر است که برای کاهش و مهار ارتعاش و لرزش لوله ها در خطوط لوله از لرزه گیر استفاده می کنند، در صورتی که برای کاهش لرزش دستگاه می بایست از ضربه گیر استفاده نمود. ضربه گیر ها به عنوان لاستیک های ضربه گیر منجیت دار شناخته می شوند که در زیر دستگاه مانند پمپ قرار می گیرد و موجب کاهش ارتعاش می شود.