کلیه اکسسوری‌های مخازن نفت و گاز
مخازن ذخیره سازی نفت و گاز به‌عنوان قلب تپنده تأسیسات پالایشگاهی، پتروشیمی و ترمینال‌های دریایی، نیازمند مجموعه‌ای از اکسسوری‌ها هستند تا عملکرد ایمن، دقیق و بهینه را تضمین کنند.
۱. دسته‌بندی کلی اکسسوری‌ها
برای نظم دهی بهتر، اکسسوری‌ها را به سه گروه اصلی تقسیم می‌کنیم:
- اکسسوری‌های ابزار دقیق و اندازه‌گیری
- اکسسوری‌های ایمنی و تهویه
- اکسسوری‌های سقف شناور (Floating Roof)
- اکسسوری‌های آتش‌نشانی
- اکسسوری‌های دسترسی و حفاظتی
- اکسسوری‌های گرمایشی و سرمایشی
- پوشش‌ها و محافظت خوردگی
در ادامه، هر گروه را به تفکیک اجزا شرح می‌دهیم.
۲. اکسسوری‌های ابزار دقیق و اندازه‌گیری
اکسسوری‌های ابزار دقیق امکان پایش لحظه‌ای پارامترهای حیاتی مخزن را فراهم می‌کنند:
- Level Gauge (نمایشگر سطح):
- Magnetic Gauge: مناسب نفتای سبک و سنگین با دقت بالا
- Radar Gauge: کارکرد غیرتماسی و مقاوم در برابر بخارات خورنده
- Float Gauge: ارزان، ساده، اما نیازمند بازرسی دوره‌ای
- Pressure Gauge و Transmitter:
اندازه‌گیری فشار داخلی مخزن برای جلوگیری از شرایط فشار بالا یا منفی - Temperature Sensor:
ترموکوپل یا RTD برای کنترل دمای سیال و پیشگیری از تغییرات حجمی ناخواسته - Sampling Valve:
شیر نمونه‌برداری تعبیه‌شده در پایین مخزن جهت کنترل کیفیت محصول
۳. اکسسوری‌های دریچه‌ها و اتصالات
این تجهیزات، محل ورود و خروج سیال و دسترسی پرسنل را تامین می‌کنند:
- Manhole / Manway:
دریچه‌های گرد یا مستطیل برای بازرسی داخلی؛ با گسکت و پیچ‌های استنلس‌استیل - Nozzles و Flanges:
نازل‌های ورودی/خروجی، اتصالات فلنجی با کلاس‌های 150–600# برای تابلوهای لوله‌کشی - Drain Valve:
شیر تخلیه انتهایی (Bottom Drain) برای خالی کردن رسوبات و شست‌وشوی داخلی - Vent Drum و Drip Pan:
جداکننده بخارات و چگالش برای جلوگیری از ریزش قطرات به کف مخزن
۴. اکسسوری‌های سیستم تهویه و ایمنی
مخازن تحت تأثیر تغییرات دما و فشار محیط قرار دارند؛ لذا سیستم تهویه و نقاط خالی‌گرانی ضروری است:
- Pressure/Vacuum Vent:
ولوهای فشار-خلأ تنظیم‌شده برای حفاظت بدنه در برابر بار منفی یا مثبت - Flame Arrestor:
صفحات یا لوله‌های مشبک جهت جلوگیری از انتشاری حریق به داخل مخزن - Demister Pad:
پک‌های پلی‌یورتان یا استیل برای حذف قطرات مایع از جریان بخار خروجی - Emergency Vent Panel:
المان‌های قابل انفجار کنترل‌شده در سقف یا دیواره برای تخلیه اضطراری فشار
۵. اکسسوری‌های سقف شناور (Floating Roof)
Floating Roof مخزن، به‌منظور کاهش تبخیر سیال، روی سطح شناور می‌شود و تجهیزات زیر دارد:
- Pontoon یا Double Deck:
ساختار فلزی توخالی برای شناوری؛ تجهیز به لت‌لِگ و گاید ریل - Leg Guide و Shoe Rail:
راهنمای حرکت عمودی سقف هنگام پر و خالی شدن مخزن - Leg Lock و Stay Rod:
قفل‌های ایمنی برای جلوگیری از بالا آمدن ناخواسته سقف در باد یا زلزله - Foam Chamber و Foam Pourer:
اتاقک و لوله‌ریز فوم جهت اطفای حریق در سطح سقف شناور - Excess Pressure Release Valve:
ولوهایی برای کنترل فشار‌های بیش از حد بین سقف و دیواره مخزن
۶. اکسسوری‌های آتش‌نشانی
برای پاسخ سریع به حوادث آتش‌سوزی و کنترل حریق سطح مخزن:
- Foam Pourer:
نازل‌هایی با زاویه پاشش بالا برای تشکیل لایه فومی بر سطح مخزن - Firewater Monitor:
مانیتور آب یا فوم با قابلیت چرخش 360 درجه و تنظیم دبی - Foam Proportioner:
دستگاه اختلاط خودکار فوم با محلول آب برای غلظت استاندارد (۳–۶٪) - Deluge System Piping:
شبکه لوله‌کشی با ولوهای ترموپل یا الکترومکانیکی برای پاشش هم‌زمان
۷. اکسسوری‌های گرمایشی و سرمایشی
بسته به خصوصیات سیال و شرایط اقلیمی، به کویل‌های گرمایش یا سردسازی نیاز است:
- Heating Coil:
کویل‌های بخار یا آب گرم در کف مخزن برای جلوگیری از انجماد یا افزایش ویسکوزیته - Cooling Coil:
لوله‌های آب خنک در دیواره یا کف جهت کنترل دما در شرایط دمایی بالا - Insulation Jackets:
پوشش‌های عایق پلی‌یورتان یا پشم سنگ برای حفظ دمای دلخواه سیال
۸. اکسسوری‌های دسترسی و ایمنی پرسنل
ایمنی اپراتور و تیم بازرسی در کنار دسترسی آسان ضروری است:
- Ladders و Staircases:
نردبان‌های ثابت یا قابل حمل با حفاظ‌های وزن‌بردار - Platforms و Walkways:
سکوهای راهرویی با گریتینگ ضد لغزش و فاصله استاندارد - Handrails و Safety Gates:
ریل‌های محافظ و درب‌های خودبسته برای پیشگیری از سقوط - Fall Arrest System:
نقاط لنگر و کابل‌های ایمنی برای کار در ارتفاع سقف
۹. پوشش‌ها و محافظت در برابر خوردگی
مخازن در تماس با نفت، گاز و شرایط محیطی خورنده هستند؛ لذا پوشش‌دهی اهمیت دارد:
- Internal Coating:
اپوکسی‌های سه‌جزئی یا پلی‌یورتان مقاوم در برابر مواد شیمیایی و سایش - External Coating:
پوشش‌های آلکیدی یا زینک ریچ برای محافظت در برابر باران اسیدی و اشعه UV - Corrosion Monitoring:
سلول‌های نوار آند و الکترودهای اندازه‌گیری ضخامت پوشش برای پایش دوره‌ای
اکسسوری‌های مخازن نفت و گاز، فراتر از ملزومات جزئی، تضمین‌کننده ایمنی، بهره‌وری و دوام تأسیسات هستند. انتخاب صحیح نوع و جنس هر اکسسوری، بر اساس شرایط سیال، اقلیم، استانداردهای API/EN و نیازهای عملیاتی، کلید حفظ شرایط پایدار و پیشگیری از حوادث زیان‌بار است. با به‌کارگیری یکپارچه اکسسوری‌های ابزار دقیق، ایمنی، سقف شناور، آتش‌نشانی و دسترسی، می‌توان عملکرد مخازن را در بالاترین سطح استاندارد جهانی میزبانی کرد.
