انواع شیرآلات صنعتی

تعریف کلی

شیرآلات صنعتی تجهیزاتی مکانیکی هستند که برای قطع، وصل یا تنظیم جریان سیال (مایعات و گازها) در خطوط لوله به‌کار می‌روند. این شیرها با طراحی و عملکرد متنوع، امکان پاسخگویی به نیازهای مختلف از جمله کنترل فشار، دبی و جهت جریان را فراهم می‌کنند.

دسته‌بندی کلی

• شیرآلات قطع و وصل (On/Off)
• شیرآلات تنظیم‌کننده یا کنترلی (Control)
• شیرهای یک‌طرفه (Check)
• شیرهای ایمنی و تخلیه فشار (Safety/Relief)
• فیلتراسیون و صافی (Strainer)

انواع رایج شیرآلات صنعتی

شیر دروازه‌ای (Gate Valve)

شیر دروازه‌ای با مکانیزم بالا و پایین رفتن دیسک، برای قطع یا وصل کامل جریان کاربرد دارد. این نوع شیر افت فشار کمی ایجاد می‌کند و بیشتر در خطوط انتقال اصلی به‌کار می‌رود.

شیر کروی (Globe Valve)

شیر کروی برای تنظیم دقیق دبی و فشار سیال طراحی شده است. حرکت عمودی دیسک نسبت به نشیمنگاه، امکان کنترل مرحله‌ای جریان را فراهم می‌کند.

شیر توپی (Ball Valve)

در شیر توپی، یک توپ سوراخ‌دار با چرخش ۹۰ درجه جریان را قطع یا وصل می‌کند. این شیر قابلیت آب‌بندی بالا و عملکرد سریع دارد و برای قطع و وصل مکرر مناسب است.

شیر پروانه‌ای (Butterfly Valve)

شیر پروانه‌ای از یک دیسک دایره‌ای تشکیل شده که با باز و بسته شدن زاویه‌ای تا ۹۰ درجه، جریان را کنترل می‌کند. وزن و حجم کم، از مزایای این شیر است و در دبی‌های بالا کاربرد زیادی دارد.

شیر پلاگ (Plug Valve)

شیر پلاگ یا سَمَتوری با حرکت چرخشی پلاگ مخروطی جریان را قطع یا وصل می‌کند. این نوع شیر ساختار ساده و نگهداری آسانی دارد و برای خطوط با آلودگی کم مناسب است.

شیر یک‌طرفه (Check Valve)

این شیر اجازه عبور سیال را تنها در یک جهت می‌دهد و از بازگشت جریان جلوگیری می‌کند. مکانیزم ساده و بدون نیاز به کنترل خارجی از ویژگی‌های اصلی آن است.

شیر اطمینان (Safety/Relief Valve)

شیر اطمینان برای محافظت سیستم در برابر فشار بیش از حد طراحی شده است. با رسیدن فشار به حد مشخص، بصورت خودکار باز شده و سیال اضافی را تخلیه می‌کند تا از آسیب خطوط و تجهیزات جلوگیری شود.

شیر کنترلی (Control Valve)

شیر کنترلی با دریافت سیگنال‌های الکتریکی یا پنوماتیک، دبی و فشار را در فرآیندهای صنعتی به‌طور پیوسته تنظیم می‌کند. این شیرها معمولاً در مدارهای اتوماسیون و ابزاردقیق کاربرد دارند.

صافی (Strainer)

صافی یا توری در خط لوله نصب می‌شود تا ذرات معلق را از سیال جدا کند و از آسیب و گرفتگی شیرها و پمپ‌ها جلوگیری نماید.

مقایسه سریع ویژگی‌ها